Dietzland

Dietzland is een gemeente in Kronenburg, bestaande uit twee grote en enkele tientallen kleinere eilanden. De gemeente ligt ten noordoosten van de gemeenten Groningen, Waterland en Oosterland en heeft ongeveer 316.000 inwoners, waarvan ruim 134.000 in de hoofdstad Portus Regius.

Koningin Marie-Louiseland

Het grootste eiland van Dietzland is genoemd naar koningin Marie-Louise (1688-1765), de echtgenote van koning Jan I. De Dietzlandse hoofdstad Portus Regius ligt op het noordoostelijkste puntje van het eiland. De stad werd gesticht in 1806 ter nagedachtenis aan de overleden koning Willem III en zoals de naam al doet vermoeden, is Portus Regius boven alles een havenstad, vanwaar 's lands op één na belangrijkste vissersvloot uitvaart. De stad is een ouderwetse stad met weinig nieuwbouw. Veel huizen doen nog het meest denken aan die in de Nederlandse stad Leeuwarden. Het psychologische centrum van de stad (het ligt namelijk niet in het midden) is Het Merk, een groot rechthoekig plein met in het midden een soort triomfboog. Aan de noordzijde van Het Merk bevindt zich het statige gemeentehuis, met een monumentale trap en een pontificaal balkon, vanwaaraf de burgemeester (sinds 2000 Albert Fransuma) traditiegetrouw elk jaar op 2 januari de burgers een gelukkig nieuwjaar wenst. Aan de zuidkant vindt men de gemeentelijke bibliotheek; één van de weinige moderne gebouwen in de stad. In de stad vindt men verder een scheepvaartmuseum en het museum van de kolonisatie. Het Dietzlandse Concerthuis is de thuisbasis van het Dietzlands Philharmonisch Orkest.

Op het eiland liggen verder de dorpjes Oosterbaai, Jansbaai en Treurgat.

Koningin Annaland

Het qua grootte tweede eiland van Dietzland is Koningin Annaland, genoemd naar koningin Anna (1709 - 1759), de echtgenote van koning Willem II. De grootste stad op het eiland is Zurich, een bruisend stadje van krap 100.000 inwoners.

De drie dorpen op het eiland heten Gaast, Ulsda en Madaket. Er gebeurt daar weinig.

Het eiland is de voorlopige eindbestemming van een brug die via Engelbert vanuit Oosterland zou moeten worden aangelegd; de originele startdatum voor deze bouw stond gepland voor 2010, maar waarschijnlijk begint alles veel later.

Engelbert

Het langgerekte eiland Engelbert hoorde tot een gemeentelijke herindeling in 1976 bij de gemeente Oosterland; thans dus bij Dietzland. De enige nederzetting op het eiland is de gelijknamige plaats Engelbert, gesticht in 1922 thans de woonplaats van zo'n 53.000 mensen.

Engelbert is een vrij christelijk plaatsje; er staan vier grote kerken en enkele kleinere. De Henochskerk aan de Begraafplaatslaan is hiervan de grootste. Naast de typische kolonistenhuisjes die sinds de stichting van de stad zijn gebouwd, heeft Engelbert aan de Havenstraat de vermaarde Vuurtoren uit 1927, aan het Plein het Sveinbjörnráðhús (het in 1957 door de IJslandse immigrant Þórólfur Sveinbjörnsson ontworpen stadhuis) en in het oosten, aan de Zeeweg, het Congresgebouw uit 1991; een vrij abstract geheel, maar voor de liefhebber van moderne architectuur een bron van schoonheid en ruimtelijke vormgeving. In de in barokke stijl ontworpen Koningin Albertine Agnes-Zaal van dit Congresgebouw werd op 8 januari 2000 de eerste AGL-Conferentie op Kronenburgse bodem georganiseerd.

Overige eilanden

Tot de kleinere eilanden van Dietzland behoren nog drie bewoonde eilanden: het eiland Iris, dat in zijn geheel op de lijst van Cultureel Erfgoed van de AGL staat en waarop het dorp Den Draai ligt; Oranjeland, met daarop de dorpen Fort Albertine Agnes en Fort Casimir; en het eilandje Kassel, met daarop het gelijknamige dorp.