Ghweniaans
Het Ghweniaans (ý-Ѷenýsa) is een van de officiële landstalen van de Proletarische Democratie Ghwenië. Het schrift kent 41 letters en 5 accenttekens.
Het alfabet: medeklinkers
Het Ghweniaans kent 25 medeklinkers. Deze worden opgedeeld in twee groepen: 1) de enkele klanken; en 2) de dubbele klanken. Hieronder staan de tabellen van alle medeklinkers met de schrijfwijze en uitspraak.
Schrijven als... | Uitspreken als... | |
1 | B b | bos |
2 | C c | kool |
3 | D d | dolk |
4 | Г г | goal, eng. |
5 | Ѷ ѷ | гhw |
6 | Я я | jas |
7 | L l | lied |
8 | M m | maat |
9 | N n | noot |
10 | P p | post |
11 | Ψ ψ | psychisch |
12 | Q q | quote, kwaliteit |
13 | R r | regen, rollende r |
14 | S s | ster |
15 | T t | tien |
16 | ʤ ʒ | Tsjechië |
17 | V v | vaak |
18 | X x | xylofoon |
19 | Z z | dzèta, oudgr. |
Schrijven als... | Uitspreken als... | |
20 | Ch ch | lachen |
21 | Ph ph | fiets |
22 | Rh rh | prends, fr., Franse r |
23 | Nq(u) nq(u) | ng + kw (+oe) |
24 | Th th | thing, eng. |
25 | Ş/Sh ş/sh* | sjamaan |
(* De sh wordt vaker gehanteerd dan de ş.
Het alfabet: klinkers
Het Ghweniaans kent ook 16 klinkers. Deze worden tevens opgedeeld in twee groepen: 1) de enkele klanken; en 2) de dubbele klanken. Hieronder staan de tabellen van alle klinkers met de schrijfwijze en uitspraak.
Schrijven als... | Uitspreken als... | |
26 | Ɋ ɑ** | bal |
27 | A a | haal |
28 | Η η | bel |
29 | E e | leef |
30 | I i | bil, joch*** |
31 | Y y | wiel |
32 | O o | bos |
33 | Ω ω | boos |
34 | Λ ʌ | bult |
35 | Ʋ ʋ | uur |
(** Deze letter wordt alleen nog in plaatsnamen e.d. gebruikt, maar is in de taal erg archaïsch (ouderwets taalgebruik). (*** Wanneer de i voor een medeklinker staat, is het een i zoals in het woord bil. Komt er een klinker achter een i, dan wordt deze een j-klank, zoals in het woord joch.
Schrijven als... | Uitspreken als... | |
36 | Æ æ | maïs |
37 | Œ œ | hoi |
38 | Au au | lauw |
39 | Eu eu | bui |
40 | Oi oi | trottoir |
41 | U u | stoep |
Het alfabet: accenten
In het Ghweniaans kent men ook 5 accenttekens, namelijk de volgende (let op de accenten en niet op de bijgeschreven letters. Deze letters zijn enkel voorbeelden):
Schrijven als... | Uitspreken als... | |
42 | Ἑ ἑ | Griekse spiritus asper: er komt een h-klank voor de letter waar het accentteken op staat |
43 | Ἐ ἐ | Griekse spiritus lenis (echter met ander gebruik): er komt een h-klank achter de letter waar het accentteken op staat |
44 | É é | geeft klemtoon aan: aanwezig bij ieder woord met twee of meer lettergrepen, uitgezonderd het lidwoord |
45 | Ū ū | geeft lange klank aan |
46 | ῌ ῃ | er komt een i-klank achter de letter |
Grammatica: zelfstandig en bijvoeglijk naamwoord
In het Ghweniaans bestaan er 11 naamvallen: het nominatief, genitief, datief, accusatief, vocatief, ablatief, locatief, de instrumentalis, het translatief, benefactief en het essief. Ook kent het 3 meervoudsvormen: het gewone meervoud (konijnen), de dualis (twee konijnen) en het partitief meervoud (een paar konijnen, sommige konijnen, enkele konijnen).
Naamval | Vertaling | |
1 | Nominatief | onderwerp |
2 | Genitief | bijvoeglijke bepaling |
3 | Datief | meewerkend voorwerp |
4 | Accusatief | lijdend voorwerp en plaatsbepaling: de plaats waarheen |
5 | Vocatief | aanroepvorm |
6 | Ablatief | bijwoordelijke bepaling (resterend), plaatsbepaling: de plaats waarvandaan |
7 | Locatief | plaatsbepaling: positie, ergens zijn (binnen zijn/erbij zijn), de plaats waar |
8 | Instrumentalis | "door middel van" |
9 | Translatief | toestand/eigenschap van iets als resultaat van een proces of verandering: hij wordt dokter |
10 | Benefactief | "bedoeld voor", "ten gunste/voordele van" |
11 | Essief | "net als" |
Hieronder staan de vervoegingen van het zelfstandig naamwoord. Deze zijn hetzelfde als de vervoegingen van het bijvoeglijk naamwoord. Als voorbeeldwoord is genomen: ý-lýnqua, wat taal betekent.
Enkelvoud | Meervoud | Dualis | Part. meervoud | |
Nominatief | lýnqua | lýnquæ | lýnquη | lýnquy |
Genitief | lýnquas | lýnquæs | lýnquηs | lýnquys |
Datief | lýnquo | lýnquœ | lýnqueto | lýnquu |
Accusatief | lýnquan | lýnquæn | lýnquηn | lýnquyn |
Vocatief | lýnque | lýnques | lýnquis | lýnquei |
Ablatief | lýnquad | lýnquæd | lýnquηd | lýnquyd |
Locatief | lýnquar | lýnquer | lýnquηr | lýnquyr |
Instrumentalis | lýnquana | lýnquanæ | lýnquanη | lýnquany |
Translatief | lýnquaʒ | lýnquæʒ | lýnquηʒ | lýnquiʒ |
Benefactief | lýnquava | lýnquæva | lýnquηva | lýnquyva |
Essief | lýnquath | lýnquæth | lýnquηth | lýnquyth |