Alexander II van Kronenburg

Alexander II Friso (geboren in Den Haag, Nederland, op 2 april 1831; gestorven in Duluth (Minnesota), Verenigde Staten, op 28 februari 1902) was van 1875 tot zijn afzetting in 1879 koning van Kronenburg.

Republikeinse ideeën

Kroonprins Alexander Friso was erg populair bij de Kronenburgers – voor zolang hij nog jonger was dan zestien. Al tijdens zijn opleiding begon de kroonprins revolutionaire ideeën te ontwikkelen die ‘onbetamelijk’ waren voor iemand van zijn positie; uit recent openbaar gemaakt materiaal uit de archieven van de koninklijke familie blijkt dat de kroonprins feitelijk republikein was. Hij was een hevig bewonderaar van de grote buur van Kronenburg, de Verenigde Staten en zag in de staatsinrichting van dat land de toekomst van de politiek. Tot twee keer toe (mogelijk zelfs vaker), ontvouwde hij zijn ideeën in zijn herensociëteit, waar hem zijn al te pro-Amerikaanse houding niet in dank werd afgenomen.

De oorlog van 1855 tot 1857 stelde de kroonprins diep teleur. Volgens hem lag het conflict aan het conservatieve imperialisme van de Kronenburgse politiek en van zijn vader, die slechts tot doel hadden de ‘heilstaat van de toekomst’ te frustreren. Ondanks heftige discussies met iedereen die hem van het tegendeel probeerde te overtuigen, bleef de kroonprins standvastig in zijn mening, zelfs toen de Amerikanen de Kronenburgse hoofdstad in 1871 verwoestten. De ietwat dromerige uitstraling die de kroonprins bij zijn mening etableerde, had overigens diverse staatslieden al tot actie bewogen, zoals later bleek uit de staatsarchieven: toen hij eind 1875 zijn vader opvolgde als koning Alexander II Friso, stond het al vast dat hij niet lang koning zou zijn en dat het wachten was op het moment dat zijn enige dochter Marianne meerderjarig zou worden.

Huwelijk, gezin en afzetting

Het gezin van Alexander II is altijd klein gebleven. Hij trouwde in 1859 met prinses Astrid van Zweden (1836 – 1902); zij kregen slechts één dochter, de latere koningin Marianne (1860 – 1953). Hoewel het een gelukkig huwelijk was en kroonprinses Astrid veel van haar man gehouden moet hebben, was zij de nuchterste in het gezin. Op aandringen van enkele politici wist zij haar man ervan te overtuigen dat zij het moest zijn die hun dochter zou opvoeden, als vrouwen onder elkaar. Kroonprins Alexander, die zijn tijd vaak in zijn eentje doorbracht met het overdenken en formuleren van nieuwe, republikeinse ideeën, schijnt weinig geïnteresseerd hierin te hebben toegestemd. Toen kroonprinses Marianne in 1878 haar achttiende verjaardag naderde, was zij dan ook zeer goed voorbereid op de troon.

Waarschijnlijk had koningin Astrid gehoopt dat zij met haar steun het koningschap van haar man nog tot een goed einde zou kunnen brengen, maar nadat koning Alexander II in het voorjaar van 1879 in de Promulgatie openlijk het idee had gespuid dat Kronenburg zich als staat moest aansluiten bij de Verenigde Staten van Amerika, was er geen houden meer aan en nadat woedende mensenmassa’s om het aftreden van zijne majesteit hadden geroepen en politici ditzelfde in iets nettere bewoordingen van hem vroegen, zat er voor de koning niets anders op dan zijn troon op te geven. Nadat koningin Astrid haar dochter ervan overtuigd had dat zij de troon moest accepteren, vergezelde zij haar man naar Duluth, Minnesota, waar zij tot hun dood bleven wonen. De voormalige koning stierf op 28 februari 1902; zijn vrouw stierf in hetzelfde jaar.