Óridi Te'olongta Tiyera

Óridi Te'olongta Tiyera (Abi'i: зєz:λ: +зcðcι+ +:ςz; Ó.T.T.) is de inheemse naam van de staat van de Sekipa. De naam zou je kunnen vertalen als Ardratische Archipel Associatie. De Ó.T.T. bestaat een verzameling eilanden in het zuiden van Wandao, een deel van de zuidkust van Hiruki (Mewóra), alsmede vier belangrijke exclaves in het westen, noorden en oosten van Hiruki (Öĉuköya, Niyö, Pewatang en Liĉi Ësita). De hoofdstad van de Ó.T.T. is Niyóngpata, gelegen op de westelijke helft van het grootste eiland van Wandao.

De Óridi Te'olongta Tiyera is een federatie van deelstaten (olong) die, anders dan bijvoorbeeld de gebiedsdelen van de H.H.A., formeel alle dezelfde status hebben. Anders dan de ŠTWND is de Ó.T.T. niet een confederatie van meerdere souvereine landen. De macht van de centrale overheid in de Ó.T.T. is aanmerkelijk kleiner dan van die in bijvoorbeeld Jonkershoek en Vremburg: op veel terreinen worden bevoegdheden decentraal aan deelstaats-, stads- en dorpsbestuurders en -besturen overgelaten.

Óridi Te'olongta Tiyera зєz:λ: +зcðcι+ +:ςz

land op Hiruki en Wandao

Exonym: (o.a) Sekipa-Federatie,   Ardratische Eilandenbond Demonym / Adjectief: Sekipa, Ótangti Inwoners: Sekipa Hoofdstad: Niyóngpata (и:ςєıп.+) Inwonertal: ca. 1.325.000 Talen: Sekipa (gemeenschappelijke voertaal), Temisi, Sekipa dialecten, Uranisch, Boekinger West, Fatardonisch, Bobbejaans, e.a. Staatshoofd: landvoogdes Ferongsi Berikula (sinds 658) Regering: drievrouwschap bestaande uit Ferongsi Berikula, Ati Fësu en Óbi Wangkama (sinds 660) Munteenheid: Seturu (o+·z·) Nationaal motto: Hiyang liwëhu tiyera ka öfini sutota. (ŋ:ςι ð:qvŋ· +:ςz κ зøų:и: o·+c+, "harmonieus eendrachtig thuis en beginpunt van exploratie") Vlag:

Naam

De volledige naam van de Ó.T.T. is samengesteld uit de volgende drie Sekipa woorden: Óridi (зєz:λ:) "Ārdra", dat waarschijnlijk in verbastering is van de naam Ārdra, beïnvloed door óra (зєz) "ander" (d.w.z. "de andere aarde t.o.v. Memarasme"); Te'olongta (+зcðcι+) "verzameling eilanden/deelstaten"; Tiyera (+:ςz) "samenwerking, vereniging > staat". De naam Óridi Te'olongta Tiyera is niet gebruikelijk als externe aanduiding. Waarschijnlijk gebruikt men elders Sekipa (oк:п), of een afleiding daarvan, als benaming voor de Ó.T.T.

In het Sekipa is Ótangti (зє+.ι+:) in zwang als afkorting voor de lange pretentieuze naam Ó.T.T. Het woord ótangti wordt meestal als bijvoeglijk naamwoord gebruikt, bijv. in ótangti sayuru, зє+.ι+: oς·z· - 'de regering van de Ó.T.T.'. In het dagelijks taalgebruik duiden Sekipa de Ó.T.T. meestentijds aan als Sekipa tiyera, of ösu tiyera - wat wil zeggen 'onze staat (federatie, republiek o.i.d.)'.

De lange naam Ó.T.T. luidt in het Temisi, de voornaamste minderheidstaal in Sëngma: Artëyer Adalerinin Birlik (з.z+ςяz з.λ.ðz:и:ı ө:zð:к). In het Temisi is Iskip (~ "Sekipa") overigens het bijvoeglijk naamwoord dat naar de Ó.T.T., haar burgers en gedeelde cultuur verwijst (het Temisi woord voor "etnische Sekipa" is daarentegen Börlü). Om die reden kan de Ó.T.T. in het Temisi ook kortweg als Iskip Birlik (з:oк:п ө:zð:к) aangeduid worden.

In het Boekinger West heten de Ó.T.T. voluit de Zamminge 'ft Aardersk E-ollingt. In het laatste lid van deze samenstelling zie je olling terug, het in het Boekinger ontleende Sekipa woord olong ("deelstaat"). Daarnaast kent ook deze inheemse Westerlingse minderheidstaal een pendant van het korte Sekipa tiyera, te weten: Skieperske Zamminge.

In het Bobbejaans noemt men de Ó.T.T. Júžnoje Ostróvstvo Ardrý (Южнoe Ocтpoвcтвo Ардры), letterlijk "zuidelijk geëilandte van Ārdra", of ook wel kortweg Skipjánskoje Ostróvstvo (Cкипянcкoe Ocтpoвcтвo, "Sekipa geëilandte"). Beide Bobbejaanse namen herinneren aan de voorgangerstaten van de Ó.T.T.: de R.S.T. en het Óridi Sötu.

Vlag en symboliek

Blauw en rood (Sk.: belawa ka rëda, өð.q к zvλ) zijn de kleuren van de Ó.T.T. De meest gebruikelijke vorm van de Ó.T.T. vlag is een langwerpige doek met zes strepen, blauw-rood-blauw-rood-blauw-rood.

Een ander "nationaal symbool" van de Ó.T.T. is de (zee)schildpad. Dit reptiel wordt al eeuwenlang geassocieerd met de Sekipa en hun staat, mede op grond van de gelijkenis tussen de woorden Sekipa en sekipu ("schildpad").

Op nieuwjaarsdag 660 heeft landvoogdes Ferongsi Berikula een nieuw nationaal motto ingevoerd: Hiyang liwëhu tiyera ka öfini sutota (ŋ:ςι ð:qvŋ· +:ςz κ зøų:и: o·+c+). Dit kan vertaald worden als "harmonieus eendrachtig thuis en beginpunt van exploratie". De eerste helft van de zinspreuk was al langer in verscheidene varianten in gebruik. Nieuw in het motto is echter de beeldspraak dat de Ó.T.T. een sutota ("aanlegsteiger") is: dit duidt op de ambitie van de Sekipa om Daruki en de rest van Ārdra te ontdekken (öfini).

Een gedeeld religieus symbool is het beeld van de Moedergodin als u Ótangti Tiyera Röta Memi Óridi (з· зє+.ı+: +:ςz zø+ џџ: зєz:λ:), de goddelijke personificatie van de Ó.T.T. - en tevens van Ārdra als geheel - die in een tempel in Niyóngpata staat. De tempel en het (tamelijk grote) beeld spelen een centrale rol in de ceremonies en rituelen van het federale bestuur van de Ó.T.T. Zo is de landvoogdes qualitate qua priesteres van deze tempel.

Geografie

Bevolking

De Óridi Te'olongta heeft ongeveer 1.325.000 inwoners. Daarmee is de ÓTT na het westelijke buurland Jonkershoek het volkrijkste land van Ārdra.

Dit zijn de tien grootste steden van de Óridi Te'olongta Tiyera:

rangorde	stad	olong	inwoneraantal
1	Ayówa	Ora Sëngma	19.220
2	Merekoyera	Mëĉulong	18.820
3	Ĉuku'efa	Widilong	17.890
4	Limang	Efilong	16.060
5	Mëngsóta	Ruhena	14.120
6	Teróhiyang	Beri'oni	13.930
7	Tewaberi	Tewaberi	13.500
8	Niyóngpata	Kongtang	13.020
9	Ke'ungbayo	Fangbo Sötu	12.950
10	Këyo	Mëpada	12.940

Geschiedenis

Zie ook: Geschiedenis van de ÓTT.

De Óridi Te'olongta Tiyera werden in 559 NT opgericht als fusie van twee Sekipa statenbonden: de Réya Sekipa Te'olongta (RST) en de staat Óridi Sötu. Op institutioneel vlak is de ÓTT een voortzetting gebleken van de in 481 NT gestichte RST. In korte tijd nam in de tweede helft van de 6e eeuw de ÓTT de positie van het Aquilon Directoraat over als grootmacht in Zuid-Wandao. De trots van de ÓTT werd gefnuikt door de Hirukijnse Oorlog, de Mëpada-Oorlog (613) en de Groot Gat-Oorlog (638-641), waarin niet de successen geboekt werden waarop gehoopt werd. Ondanks verschillende politieke crises ziet de ÓTT zijn toekomst ook na het nadere eeuwfeest (de Ótangti Hungda'iru in 659 NT) met vertrouwen tegemoet.

Staatsinrichting

De Óridi Te'olongta Tiyera is een federatie van autonome deelstaten.

Aan het hoofd van de Óridi Te'olongta Tiyera staat de landvoogdes (fodi mo olong, ųcλ: џ зcðcı). Dit ambt kan enkel door een vrouw bekleed worden. De huidige landvoogdes is sinds begin 658 móyu Ferongsi Berikula, die geboren werd op Sótawini. Haar voorgangster was móyu Diyuki Wetamong, afkomstig uit Tewaberi.

Deelstaten

De Óridi Te'olongta Tiyera is ingedeeld in 44 olong (letterlijk: 'eilanden'), gebieden met een tamelijk hoge mate van lokale autonomie.

Voor een overzicht van de olong zie onderstaande lijst:

Cultuur

Taal en etniciteit

De gemeenschappelijke voertaal in de Ó.T.T. is het Sekipa.

Mede aangezien verspreid leven in een uitgestrekt gebied bestaat er in het Sekipa een grote variatie aan dialecten. De dialecten van het Sekipa zijn niet altijd onderling verstaanbaar.

Een bijzondere positie onder de streektalen in de Ó.T.T. wordt ingenomen door het Temisi, het Boekinger West en het Uranisch. De sprekers van deze, sterk van Sekipa afwijkende, talen plegen zich niettemin te identificeren met de etniciteit "Sekipa".

Onder de minderheidstalen, in de zin van talen waarvan een minderheid van de sprekers in de Ó.T.T. leeft, zijn het Fatardonisch en het Bobbejaans te vermelden.

Religie

Traditionele religie is van groot belang in de Ó.T.T. Het geheel van religieuze voorstellingen en gebruiken wordt aangeduid met de alomvattende term u Leyówang, dat je weer zou kunnen geven als Religie. U Leyówang heeft vele gedaanten, die gemeen hebben dat de religieuze praktijk veel meer op het terrein van publieke festivals, participatie in rituelen en private devotie ligt dan dat men beschikt over een gedetailleerde theologie of een in heilige schriften besloten leer.

In contrast met andere Ārdratische religieuze/filosofische stelsels kan men de hoofdstroming in u Leyówang aanduiden als Theaïsme, "godinnedienst". De centrale representant van het goddelijke is de Godin (u Memi Fama). De moedergodin, of de godinnen (het Sekipa laat het grammaticaal getal immers in het midden), wordt vereerd in vele gedaanten. Het geldt als een gebod om gesneden beelden van Haar op te richten. Als u Memi Óridi wordt de godin vaak geïdentificeerd met de planeet Ārdra.

Kenmerkend voor de dagelijkse religie is het uitdrukken van ontzag voor "heilige" (d.w.z. religieus beladen) concepten en plekken. Aan beeltenissen van de Godin wordt bijvoorbeeld eer bewijs door kort oogcontact en een hoofdknik. Een dergelijke "groet" brengt men ook wanneer men de plaatsen ziet waar de doden zijn (u hëli pola). In hun taal kunnen de Sekipa zulk ontzag zelfs grammaticaal tot uitdrukking brengen met het voorwerpsel u (з·) dat aan goddelijke en heilige namen en begrippen vooraf dient te gaan.

Vooral in het oosten van de Ó.T.T. is de aanwezigheid en invloed van het Zidranisme merkbaar. Elementen uit het Zidranistisch volksgeloof worden geïntegreerd in u Leyówang.

Zie verder

De culturele eigenaardigheden van de Sekipa zullen uitvoeriger aan bod komen in het artikel Sekipa (cultuur).